This site uses cookies.
Some of these cookies are essential to the operation of the site,
while others help to improve your experience by providing insights into how the site is being used.
For more information, please see the ProZ.com privacy policy.
English to Polish: How small are we in the scale of the universe? - Alex Hofeldt General field: Science Detailed field: Astronomy & Space
Source text - English In 1995, scientists pointed the Hubble Telescope at an area of the sky near the Big Dipper. The location was apparently empty, and the whole endeavor was risky – what, if anything, was going to show up? But what came back was nothing short of spectacular: an image of over 1,500 galaxies glimmering in a tiny sliver of the universe. Alex Hofeldt helps us understand the scale of this image.
Translation - Polish W 1995 r. naukowcy skierowali Teleskop Hubble'a na obszar nieba
w pobliżu Wielkiego Wozu. Zdawał się być zupełnie pusty, a całe przedsięwzięcie było dość ryzykowne – co, jeśli nic się nie pojawi? Ale to,
co ujrzano, okazało się być spektakularne. Obraz ponad 1500 galaktyk połyskujących w maleńkim wycinku wszechświata. Alex Hofeldt pomoże nam zrozumieć skalę tego obrazu.
English to Polish: The history of the Cuban Missile Crisis - Matthew A. Jordan General field: Social Sciences Detailed field: History
Source text - English It's not hard to imagine a world where at any given moment,
you and everyone you know could be wiped out without warning
at the push of a button.
This was the reality for millions of people during the 45-year period after World War II, now known as the Cold War. As the United States and Soviet Union faced off across the globe, each knew that the other had nuclear weapons capable of destroying it. And destruction never loomed closer than during the 13 days of the Cuban Missile Crisis.
In 1961, the U.S. unsuccessfully tried to overthrow Cuba's new communist government. That failed attempt was known as the Bay of Pigs, and it convinced Cuba to seek help from the U.S.S.R.
Soviet premier Nikita Khrushchev was happy to comply by secretly deploying nuclear missiles to Cuba, not only to protect the island, but to counteract the threat from U.S. missiles in Italy and Turkey.
By the time U.S. intelligence discovered the plan, the materials to create the missiles were already in place.
Translation - Polish Nietrudno wyobrazić sobie świat, gdzie w dowolnym momencie
ty i wszyscy, których znasz, zostaliby unicestwieni bez ostrzeżenia
przez naciśnięcie jednego przycisku.
Taka była rzeczywistość milionów podczas 45-letniego okresu po II wojnie światowej, zwanego Zimną Wojną. Stany Zjednoczone i Związek Radziecki rywalizowały, wiedząc o głowicach nuklearnych zdolnych do zniszczenia siebie nawzajem. Najbliżej całkowitej zagłady było podczas 13 dni Kryzysu Kubańskiego.
W 1961 roku USA nieskutecznie próbowało obalić nowy komunistyczny rząd na Kubie. Ta nieudana próba, zwana inwazją w Zatoce Świń, przekonała Kubę, aby zwrócić się o pomoc do Związku Radzieckiego. Przywódca ZSRR, Nikita Chruszczow, chętnie się zgodził, potajemnie rozlokowując głowice nuklearne na Kubie, nie tylko dla obrony wyspy, ale też jako odpowiedź na zagrożenie amerykańskich głowic z Włoch i Turcji.
Zanim amerykański wywiad to odkrył, materiały do wytworzenia głowic były już na miejscu.
English to Polish: Could human civilization spread across the whole galaxy? - Roey Tzezana General field: Science Detailed field: Science (general)
Source text - English Could human civilization eventually spread across the whole Milky Way galaxy? Could we move beyond our small blue planet to establish colonies in the multitude of star systems out there?
This question's a pretty daunting one. There are around 300 billion stars in the galaxy, which is about 160,000 light-years across. So far we've sent a single spacecraft outside our solar system, trudging along at 0.006% of the speed of light. At that rate, it would take over 2.5 billion years just to get from one end of the galaxy to the other.
And then there's the question of human survival. The gulf between stars is simply enormous. We couldn't live sustainably
on most planets, and we require a lot of resources to stay alive.
And yet, decades ago, scholars found that it's theoretically possible to not just spread human civilization across the galaxy,
but to do so quite quickly, without breaking any known laws of physics.
Their idea is based on the work of a mathematician named John von Neumann, who designed on paper machines that could self-replicate and create new generations of themselves.
Translation - Polish Czy ludzka cywilizacja rozprzestrzeni się kiedyś na całą Drogę Mleczną? Czy opuścimy naszą małą błękitną planetę, by założyć kolonie w niezliczonych układach gwiazdowych?
To pytanie jest raczej przygnębiające. Istnieje około 300 miliardów gwiazd w galaktyce, która rozciąga się na 160 000 lat świetlnych.
Jak dotąd wysłaliśmy tylko jeden statek kosmiczny poza nasz układ,
mozolnie pokonujący przestrzeń z 0,006% prędkości światła.
W tym tempie dostanie się z jednego końca galaktyki na drugi zajęłoby ponad 2,5 miliarda lat.
Pojawia się też kwestia przeżycia. Przestrzeń międzygwiazdowa jest ogromna. Nie moglibyśmy przeżyć na większości planet, potrzebujemy do tego bardzo dużo zasobów.
Ale kilkadziesiąt lat temu naukowcy odkryli coś teoretycznie możliwego, co nie tylko pozwala rozprzestrzenić cywilizację w całej galaktyce, ale też uczynić to dość szybko, bez łamania obowiązujących praw fizyki.
Idea oparta jest na pracach matematyka, Johna von Neumanna,
który zaprojektował maszyny zdolne do samoreplikacji i tworzenia nowej generacji samych siebie.
English to Polish: The US needs paid family leave — for the sake of its future General field: Social Sciences Detailed field: Social Science, Sociology, Ethics, etc.
Source text - English We need women to work, and we need working women to have babies. So why is America one of the only countries in the world which offers no national paid leave to new working mothers? In this incisive talk, Jessica Shortall makes the impassioned case that the reality of new working motherhood in America is both hidden and horrible: millions of women, every year, are forced back to work within just weeks of giving birth. Her idea worth spreading: the time has come for us to recognize the economic, physical and psychological costs of our approach to working mothers and their babies, and to secure our economic future by providing paid leave to all working parents.
Translation - Polish Kobiety muszą pracować, a pracujące kobiety muszą mieć dzieci. Dlaczego więc Ameryka należy do garstki krajów na świecie, która nie oferuje żadnego płatnego urlopu macierzyńskiego dla pracujących matek? Jessica Shortall w swojej odważnej prelekcji przedstawia ukrywaną i okropną rzeczywistość, z jaką borykają się młode, pracujące kobiety w Ameryce. Każdego roku miliony Amerykanek są zmuszone wrócić do pracy zaledwie kilka tygodni po porodzie. Idea Jessiki warta szerzenia to: musimy pojąć, jakie ekonomiczne, fizyczne i psychologiczne koszty są ponoszone przez kobiety i ich dzieci, oraz czas wreszcie zabezpieczyć naszą ekonomiczną przyszłość, zapewniając płatne urlopy wszystkim pracującym rodzicom.
English to Polish: How a single-celled organism almost wiped out life on Earth - Anusuya Willis General field: Science Detailed field: Biology (-tech,-chem,micro-)
Source text - English Earth's atmosphere wasn't always the oxygen-rich mixture we breathe today. 3.5 billion years ago, the atmosphere was mostly nitrogen, carbon dioxide, and methane.
Almost all oxygen was locked up in molecules like water, not floating around in the air. The oceans were populated by
anaerobic microbes. Those are simple, unicellular life forms
that thrive without oxygen and get energy by scavenging
what molecules they find.
But somewhere between 2.5 and 3.5 billion years ago, one of these microbial species, probably floating on the surface of the ocean, evolved a new ability: photosynthesis. Structures in their cell membrane could harness the energy from sunlight to turn carbon dioxide and water into oxygen gas and sugars, which they could use for energy.
Those organisms were the ancestors of what we now call cyanobacteria. Their bluish color comes from the blue-green pigments that capture the sunlight they need.
Photosynthesis gave those ancient bacteria a huge advantage over other species. They could now produce their own energy
from an almost endless supply of raw ingredients, so their populations exploded and they started polluting the atmosphere
with a new waste product: oxygen.
Translation - Polish Ziemska atmosfera nie zawsze była bogatą w tlen mieszanką. 3,5 miliarda lat temu składała się głównie z azotu, dwutlenku węgla
i metanu.
Niemal cały tlen nie unosił się w powietrzu, ale był uwięziony w cząsteczkach takich jak woda. Oceany były pełne beztlenowców,
prostych jednokomórkowych form życia, rozwijających się bez tlenu
i czerpiących energię ze zjadanych cząsteczek.
Ale między 2,5 a 3,5 miliarda lat temu, jeden z tych mikrobowych gatunków, być może żyjący na powierzchni oceanu, wykształcił nową zdolność: fotosyntezę. Jego struktury w błonie komórkowej mogły czerpać energię ze słońca, żeby dwutlenek węgla i wodę zmieniały się w tlen i cukry, z których można było pobierać energię.
Te organizmy to przodkowie znanych nam dziś sinic. Swój kolor zawdzięczają niebiesko-zielonym pigmentom, pochłaniającym potrzebne im światło słoneczne.
Fotosynteza dała tym prastarym bakteriom dużą przewagę nad innymi gatunkami. Mogły produkować własną energię z niemal nieskończonego źródła surowców. Ich populacja ogromnie wzrosła i zaczęła zanieczyszczać atmosferę swoim nowym produktem przemiany materii: tlenem.
English to Polish: The uncertain location of electrons - George Zaidan and Charles Morton General field: Science Detailed field: Physics
Source text - English You probably know that all stuff is made up of atoms and that an atom is a really, really, really, really tiny particle. Every atom has a core, which is made up of at least one positively charged particle called a proton, and in most cases, some number of neutral particles called neutrons.
That core is surrounded by negatively charged particles called electrons. The identity of an atom is determined only by the number of protons in its nucleus.
Hydrogen is hydrogen because it has just one proton, carbon is carbon because it has six, gold is gold because it has 79, and so on.
Indulge me in a momentary tangent. How do we know about atomic structure? We can't see protons, neutrons, or electrons.
So, we do a bunch of experiments and develop a model
for what we think is there. Then we do some more experiments
and see if they agree with the model.
If they do, great. If they don't, it might be time for a new model.
Translation - Polish Wszystko składa się z atomów, bardzo, bardzo małych cząsteczek.
Każdy atom ma jądro, składające się przynajmniej z jednej pozytywnie naładowanej cząstki, nazywanej protonem, i zazwyczaj z pewnej ilości neutralnych cząstek – neutronów.
Jądro atomu jest otoczone negatywnie naładowanymi elektronami.
Każdy atom jest określany wyłącznie przez liczbę protonów w jądrze.
Wodór jest wodorem, bo ma tylko 1 proton, węgiel węglem, bo ma 6 protonów, a złoto jest złotem, bo ma ich 79. I tak dalej.
Zastanówmy się przez chwilę. Skąd wiemy o strukturze atomu? Nie widać przecież protonów, neutronów i elektronów. W licznych eksperymentach tworzymy nasz wyobrażony model. Potem robimy kolejne eksperymenty, sprawdzając, czy pasują do tego modelu.
Jeśli tak, to wspaniale. Jeśli nie, może pora na nowy model.
English to Polish: Where did English come from? - Claire Bowern General field: Science Detailed field: Linguistics
Source text - English But comparative linguistics can help us by focusing on grammatical structure, patterns of sound changes, and certain core vocabulary.
For example, after the 6th century, German words starting with "p," systematically shifted to a "pf" sound while their Old English counterparts kept the "p" unchanged.
In another split, words that have "sk" sounds in Swedish developed an "sh" sound in English. There are still some English
words with "sk," like "skirt," and "skull," but they're direct borrowings from Old Norse that came after the "sk" to "sh" shift.
These examples show us that just as the various Romance languages descended from Latin, English, Swedish, German,
and many other languages descended from their own common ancestor known as Proto-Germanic spoken around 500 B.C.E.
Because this historical language was never written down,
we can only reconstruct it by comparing its descendants,
which is possible thanks to the consistency of the changes.
We can even use the same process to go back one step further,
and trace the origins of Proto-Germanic to a language called Proto-Indo-European, spoken about 6000 years ago on the Pontic steppe in modern day Ukraine and Russia.
This is the reconstructed ancestor of the Indo-European family
that includes nearly all languages historically spoken in Europe,
as well as large parts of Southern and Western Asia. And though it requires a bit more work, we can find the same systematic
similarities, or correspondences, between related words in different Indo-European branches.
Comparing English with Latin, we see that English has "t"
where Latin has "d", and "f" where latin has "p" at the start of words. Some of English's more distant relatives include Hindi, Persian and the Celtic languages it displaced in what is now Britain.
Proto-Indo-European itself descended from an even more ancient language, but unfortunately, this is as far back as historical and archeological evidence will allow us to go.
Translation - Polish Pomóc może lingwistyka porównawcza, skupiająca się na strukturze gramatycznej, wzorcach zmian fonetycznych i pewnym słownictwie podstawowym.
Na przykład od VI wieku w języku niemieckim w słowach zaczynających się od „p”, dźwięk ten przekształcił się w „pf”, a w ich angielskich odpowiednikach pozostało „p”.
Inny taki rozłam językowy miał miejsce, gdy dźwięk „sk” w szwedzkich słowach przeszedł w „sh” w angielskim. W angielskim wciąż mamy wyrazy ze „sk”, takie jak „skirt” czy „skull”, ale to bezpośrednie zapożyczenia ze staronordyckiego, które weszły do angielskiego po przesunięciu się „sk” w „sh”.
Te przykłady pokazują, że tak jak języki romańskie wywodzą
się z łaciny – angielski, szwedzki, niemiecki i wiele innych języków
pochodzą od wspólnego przodka, zwanego pragermańskim,
którym mówiono około 500 lat p.n.e.
Ponieważ ten pradawny język nigdy nie został zapisany,
możemy go jedynie zrekonstruować, porównując jego potomków,
co jest możliwe dzięki spójności tych zmian.
Możemy użyć tej samej metody, by cofnąć się o krok dalej,
szukając korzeni pragermańskiego w języku praindoeuropejskim,
używanym około 6000 lat temu na Stepie Pontyjskim, obecnie terytorium Ukrainy i Rosji. To zrekonstruowany przodek rodziny indoeuropejskiej, która obejmuje niemal wszystkie języki, historycznie używane w Europie oraz na dużym obszarze w południowej i zachodniej Azji.
Choć wymaga to więcej pracy, można znaleźć odpowiedniki
lub systemowe podobieństwa, pomiędzy powiązanymi słowami
w różnych indoeuropejskich gałęziach. Porównując angielski z łaciną, widzimy, że tam gdzie angielski ma „t”, w łacinie występuje litera „d”,
„f” pojawia się w miejscu łacińskiego „p” na początku wyrazów.
Dalsi krewni angielskiego to między innymi hindi, perski czy języki celtyckie, na terenie obecnej Wielkiej Brytanii wyparte przez angielski.
Praindoeuropejski wywodzi się z jeszcze bardziej starożytnego języka, ale niestety historyczne i archeologiczne dowody nie pozwalają nam się cofnąć dalej.
English to Polish: Why is Vermeer's "Girl with the Pearl Earring" considered a masterpiece? - James Earle General field: Art/Literary Detailed field: Art, Arts & Crafts, Painting
Source text - English Is she turning towards you or away from you? No one can agree. She’s the subject of Dutch Master Johannes Vermeer’s "Girl with the Pearl Earring," a painting often referred to as the ‘Mona Lisa of the North.’ But what makes this painting so captivating? James Earle explains how this work represents the birth of a modern perspective on economics, politics, and love.
Translation - Polish Zwraca się w naszą stronę, czy odwraca się od nas? Zdania są podzielone. Postać ta jest tematem dzieła mistrza holenderskiego malarstwa, Johannesa Vermeera „Dziewczyna z perłą”, często nazywanego „Giocondą północy”. Ale co właściwie sprawia, że ten obraz jest tak urzekający? James Earle wyjaśnia, w jaki sposób to dzieło przedstawia narodziny współczesnych poglądów w ekonomii, polityce i miłości.
English to Polish: How Mars might hold the secret to the origin of life General field: Science Detailed field: Astronomy & Space
Source text - English While we like to imagine little green men, it’s far more likely that life on other planets will be microbial. Planetary scientist Nathalie Cabrol takes us inside the search for microbes on Mars, a hunt which counterintuitively leads us to the remote lakes of the Andes mountains. This extreme environment — with its thin atmosphere and scorched land — approximates the surface of Mars about 3.5 billion years ago. How microbes adapt to survive here may just show us where to look on Mars — and could help us understand why some microbial pathways lead to civilization while others are a dead end.
Translation - Polish Choć lubimy wyobrażać sobie małe, zielone ludziki, bardziej prawdopodobne jest, że na innych planetach życie może istnieć na poziomie mikroskopijnym. Planetolog Nathalie Cabrol wprowadza nas w tajniki poszukiwań mikroorganizmów na Marsie. Jej poszukiwania prowadzą nas w niedostępne jeziora w Andach. Te ekstremalne środowiska, z rozrzedzona atmosferą i wyschniętą glebą, przypominają powierzchnię Marsa sprzed 3,5 miliarda lat. To, jak mikroorganizmy przystosowały się do życia w tych miejscach, może nam podpowiedzieć, gdzie szukać śladów życia na Marsie. Możemy też zrozumieć, dlaczego niektóre ścieżki życia, zaczynające się od bakterii, prowadzą do rozwiniętych cywilizacji, a inne natrafiają na ślepą uliczkę i giną.
More
Less
Translation education
Master's degree - University of Wrocław
Experience
Years of experience: 14. Registered at ProZ.com: Aug 2010. Became a member: Dec 2013.
I have translated over a hundred TED videos in many different fields, using vocabulary from common to precise and professional terms in disciplines like biology, geography, astronomy, psychology, sociology, etc.
I have also created subtitles for movies, sitcoms and TV series, commercials, presentations, etc.
You can find more details in my CV. I am open to various tasks and challenges.
This user has earned KudoZ points by helping other translators with PRO-level terms. Click point total(s) to see term translations provided.
Member since Dec '13
Expertise 
Portfolio